Kjo është seria e parë e artikujve që kanë për qëllim rritjen e kapaciteteve të ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme (NMVM) për të shfrytëzuar potencialin dhe  zhvilluar tregtinë e jashtme në Kosovë. Në këta artikuj kjo temë do të shtjellohet nga disa perspektiva të ndryshme.

NMVM-të nuk janë shtyllë vetëm për ekonominë e Kosovës, por edhe për atë globale, pasi që kontribuojnë në krijimin e vendeve të reja të punës dhe në rritjen ekonomike. Megjithatë, NMVM-të, ballafaqohen me disa sfida në aspekt të rritjes së bizneseve të tyre edhe përtej kufijve. Këtu ka një përjashtim për NMVM-të e Kosovës. Fakti është se mundësitë importuese të NMVM-ve në Kosovë janë më të zhvilluara në krahasim me një ndërmarrje të vogël apo të mesme në vende të tjera. Kjo është një çështje e dyanshme. Nga njëra anë, ekziston potenciali për të rritur deficitin tregtar të jashtëm të Kosovës duke rritur importet që janë në vazhdimësi në rritje. Ndërsa nga ana tjetër, NMVM-të që janë mësuar me tregti me jashtë ofrojnë potencial për të rritur performancën e eksportit në vend. Gjithçka që na duhet është të rrisim ndërgjegjësimin te NMVM-të për potencialin dhe përfitimet nga eksporti.

Por para kësaj, na duhet të i hedhim një shikim të gjitha sfidave për tregti me jashtë specifikisht për NMVM-të. Njëra nga sfidat kryesore që kanë NMVM-të kur zgjerohen në tregje të huaja është mungesa e njohurive dhe ekspertizës për tregjet e huaja. Prandaj, është e rëndësishme për NMVM-të që të kuptojnë bazën e tregjeve të huaja dhe mënyrën se si funksionojnë. Ky artikull synon të prezantojnë tregtinë me jashtë për NMVM-të.

Kur flasim për sfidat që kanë NMVM-të në tregun e jashtëm, ka disa pika kryesore që duhet të përmenden:

1. Gjuha dhe barrierat kulturore: NMVM-të mund të përballen me sfida kulturore dhe për shkak të gjuhës kur zgjerohen në tregje të huaja, që e bëjnë të vështirë komunikimin dhe njohjen me zakonet e atij vendi dhe rregulloret. Kjo është çështje e veçantë për NMVM-të për shkak të kualitetit të stafit në përgjithësi.
2. Problemet me kualitet: Një nga problemet potenciale me të cilat mund të përballet një NMVM kur zgjeron biznesin edhe në tregje të huaja është dështimi që të përmbushë pritshmëritë sipas standardeve të cilësisë si kur bëhet fjalë për produktin, ashtu edhe për marrëdhëniet me klientët. Ekzistojnë gjithashtu probleme në marrjen e certifikatave cilësore që kërkohen në tregjet globale ose në disa tregje, vende ose rajone specifike që janë të synuara.
3. Çështjet ligjore dhe rregullativat: NMVM-të mund të përballen me çështje ligjore dhe rregullative kur zgjerohen në tregjet e huaja, dukë përfshirë këtu ndryshimet në ligjet e pronësisë, rregulloret e importit/eksportit dhe ligjet për tatimet.
4. Logjistika dhe transporti: NMVM-të mund të përballen me sfida në aspektin logjistik dhe të transportit kur eksportojnë mallrat e tyre në tregjet e huaja, përfshirë këtu ngarkesën e mallrave dhe procedurat e zhdoganimit. Këto probleme, ndonjëherë mund të pengojnë interesin e NMVM-ve për tregti me jashtë.
5. Pagesa dhe financimi: NMVM-të mund të përballen me sfida të pagesave dhe financimit kur kryejnë tregti me jashtë, duke përfshirë këtu kursin e këmbimit të monedhave, kushtet e pagesës dhe qasjen në financim.

Përkundër faktit që ekzistojnë sfidat e përmendura për NMVM-të në tregjet e jashtme, kjo sjell edhe përfitime të shumta për to, duke përfshirë:

• Qasja në tregje më të mëdha: Duke u zgjeruar në tregje të huaja, NMVM-të zgjerohen edhe te një bazë më e gjerë e klientëve, që mund të rris shitjet dhe të hyrat. Nga ana tjetër, kjo ndihmon një NMVM që të kenë një rritje më të fortë dhe të shëndoshë.
• Diversifikimi: Një nga anët negative të të qenit NMVM në një ekonomi në tranzicion është potenciali për destabilizim. Zgjerimi në tregjet e huaja mund të ndihmojë NMVM-të të diversifikojnë bazën e tyre të klientëve, gjë që redukton luhatjet ekonomike të brendshme.
• Rritja e konkurrencës: Duke qenë pjesë e tregjeve të jashtme, NMVM-të mund të përmirësohen në raport me konkurrencën duke zgjeruar gamën e produkteve të tyre ose duke mësuar rreth teknologjive, proceseve dhe praktikave të reja të biznesit.
• Rritja e përfitimit: Tregtia me jashtë mund të ndihmojë NMVM-të që të rrisin përfitimet nga aksesi në tregje të reja me mjedis të ulët të konkurrencës dhe duke përfituar nga ekonomitë e shkallës që pritet të ulin kostot e prodhimit.

Si përfundim në këtë seri: tregtia me jashtë ofron potencial për NMVM-të për të zgjeruar bizneset e tyre dhe për të rritur përfitimet. Megjithatë, NMVM-të duhet të jenë të vetëdijshme për sfidat me të cilat mund të përballen kur zgjerohen në tregjet e huaja dhe të ndërmarrin hapa për të zbutur këto sfida, veçanërisht kur dëshirojnë të eksportojnë produktet dhe shërbimet e tyre.

NMVM-të mund të kërkojnë mbështetje nga agjencitë qeveritare, shoqatat për tregti dhe industri dhe konsulentët e biznesit për t’i ndihmuar ata të lundrojnë në kompleksitetin e tregjeve të huaja. Përveç gjithë këtyre mbështetësve, një institucion financiar apo bankier me përvojë është partneri më i afërt i biznesit për pronarët dhe menaxherët e NMVM-ve në temën e tregtisë së jashtme.

Për fund duke kuptuar bazat e tregtisë së jashtme, NMVM-të mund të zgjerojnë bizneset e tyre dhe të konkurrojnë në tregun global për një rritje të shëndoshë dhe një të ardhme të begatë.

GURU Akademi