Financimi i qëndrueshëm është bërë një koncept kyç në mjedisin financiar global, duke transformuar mënyrën se si bizneset dhe institucionet i qasen investimeve dhe shpërndarjes së kapitalit. Në thelb, financimi i qëndrueshëm është një qasje që synon të balancojë objektivat financiare me konsideratat mjedisore, sociale dhe të qeverisjes. Ai përfaqëson një zhvendosje thelbësore nga financat tradicionale, ku maksimizimi i fitimit ishte shtytësi kryesor i vendimmarrjes. Sot, financimi i qëndrueshëm përfshin një vizion më të gjerë që njeh ndërlidhjen midis prosperitetit financiar, mirëqenies sociale dhe mbrojtjes së mjedisit.

Shkruan: Betim Retkoceri, Udhëheqës i Departamentit të Riskut në BPB 

ESG, që qëndron për Mjedisin, Shoqërinë dhe Qeverisjen, shërben si kornizë udhëzuese për financimin e qëndrueshëm.

Konsideratat mjedisore përfshijnë vlerësimin e ndikimit mjedisor të investimeve dhe promovimin e praktikave miqësore ndaj mjedisit, si financimi i projekteve që mbështesin energjinë e ripërtritshme, efiçencën e energjisë, teknologjitë e pastra dhe bujqësinë e qëndrueshme. Urgjenca për të adresuar qëndrueshmërinë mjedisore nuk është shfaqur kurrë më e qartë sesa tani, kur planeti po përjeton temperatura rekord të larta.

Bankat luajnë një rol vendimtar në kanalizimin e burimeve financiare drejt projekteve dhe nismave miqësore për mjedisin.

Konsideratat sociale në bankingun e qëndrueshëm përfshijnë standardet e punës, të drejtat e njeriut, angazhimin në komunitet, diversitetin dhe përfshirjen sociale. Bankat nëpërmjet financimit të qëndrueshëm mund t’i japin përparësi praktikave të drejta të punës, përfshirjes sociale dhe zhvillimit të komunitetit. Për më tepër, përmes financimit të qëndrueshëm, bankat mund të marrin pjesë në projekte që adresojnë sfidat sociale, si strehimi i përballueshëm, arsimi dhe kujdesi shëndetësor.

Konsideratat e qeverisjes përfshijnë transparencën, llogaridhënien dhe sjelljen etike, të cilat janë thelbësore në financimin e qëndrueshëm. Kompanitë dhe organizatat me struktura të forta qeverisëse dhe një përkushtim ndaj sjelljes etike favorizohen nga palët e interesit. Praktikat efektive të qeverisjes si transparenca në operacione, menaxhimi i rrezikut dhe proceset e vendimmarrjes janë jetike për promovimin e një sistemi financiar më të qëndrueshëm dhe stabil.

Kuptimi i sfidave

Parimet e financimit të qëndrueshëm dhe ESG janë bërë konsiderata thelbësore për industrinë globale bankare për shkak të nevojës urgjente për të adresuar sfidat mjedisore dhe sociale. Në Kosovë, sektori bankar përballet me sfida unike në adoptimin e praktikave të qëndrueshme financiare dhe përqafimin e kornizave ESG si pjesë e arritjes së rritjes së qëndrueshme ekonomike. Sfidat në zbatimin e financave të qëndrueshme dhe taksonomisë ESG mund të ndryshojnë midis bankave, duke pasur parasysh nivelet e ndryshme të zhvillimit.

Një pengesë e rëndësishme është ndërgjegjësimi dhe kuptimi i kufizuar i financave të qëndrueshme dhe koncepteve të ESG nga profesionistët e bankave dhe klientët. Edukimi i palëve të interesit rreth rëndësisë dhe benefiteve të këtyre parimeve është thelbësor për të promovuar adoptimin e tyre.

Një shqetësim tjetër është mungesa e rregulloreve të qarta dhe gjithëpërfshirëse në lidhje me financimin e qëndrueshëm dhe raportimin ESG. Një strukturë rregullative mbështetëse është e nevojshme për të udhëzuar dhe stimuluar bankat në integrimin e konsideratave të ESG-së në operacionet e tyre.

Një sfidë tjetër lidhet me disponueshmërinë dhe cilësinë e të dhënave. Qasja në të dhëna të besueshme dhe gjithëpërfshirëse të ESG mund të jetë e kufizuar në Kosovë, veçanërisht për kompanitë dhe bizneset më të vogla. Aftësia e bankave për të vlerësuar ndikimin mjedisor dhe social të investimeve të tyre varet shumë nga disponueshmëria dhe saktësia e të dhënave të tilla. Për të adresuar këtë sfidë, duhet të bëhen përpjekje për të përmirësuar mekanizmat e mbledhjes së të dhënave si dhe duhet krijuar partneritete për t’u qasur në informacione relevante të ESG-së.

Burimet njerëzore dhe ekspertiza mund të konsiderohen një sfidë tjetër për sektorin bankar. Zbatimi i suksesshëm i praktikave të financimit të qëndrueshëm kërkon zhvillimin e ekspertizës dhe kapaciteteve brenda industrisë bankare. Analizimi i faktorëve ESG dhe integrimi i tyre në proceset e marrjes së vendimeve kërkon trajnim dhe edukim të specializuar për profesionistët e bankave. Bashkëpunimi me organizata dhe ekspertë ndërkombëtarë mund të ndihmojë në ndërtimin e bazës së njohurive brenda institucioneve bankare.

Faktorët kulturorë dhe të sjelljes mund të konsiderohen gjithashtu një sfidë. Financimi i qëndrueshëm mund të mos jetë një prioritet kryesor për të gjithë klientët në Kosovë dhe mund të ketë një preferencë për qasjet tradicionale të investimeve. Bindja e tyre për të marrë parasysh faktorët ESG në investimet e tyre kërkon iniciativa edukative dhe komunikim efektiv për të nxitur kërkesën për produkte financiare të qëndrueshme.

Së fundmi, faktori i kostos është një shqetësim, veçanërisht për bankat më të vogla. Zbatimi i praktikave të qëndrueshme financiare dhe kornizave ESG mund të kërkojë investime fillestare në teknologji, mbledhje të të dhënave dhe trajnim të stafit. Megjithatë, këto investime duhet të shihen si oferta me vlerë afatgjatë, pasiqë financimi i qëndrueshëm mund të sjellë përfitime financiare me kalimin e kohës.

Përkundër këtyre sfidave, bankat në Kosovë mund t’i tejkalojnë ato duke ngritur ndërgjegjësimin, duke zhvilluar ekspertizën, duke krijuar një mjedis rregullator mbështetës, duke ndërtuar partneritete dhe duke njohur vlerën afatgjate të financimit të qëndrueshëm. Përqafimi i këtyre parimeve nuk është vetëm një mundësi, por një domosdoshmëri për të promovuar praktika të përgjegjshme investimi dhe për të kontribuar për një të ardhme më të qëndrueshme për vendin dhe planetin.

Pritshmëritë për të ardhmen

Perspektiva për të ardhmen e financimit të qëndrueshëm në Kosovë është optimiste, me hapa proaktivë që po ndërmarrin bankat, Banka Qendrore e Kosovës dhe Shoqata e Bankave të Kosovës për t’u përkushtuar ndaj praktikave të qëndrueshme. Si rezultat, pritet që bankimi i qëndrueshëm të bëhet pjesë integrale e strategjisë së çdo banke, duke sjellë dobi si për mjedisin ashtu edhe për shoqërinë, si dhe duke rritur rezistencën dhe konkurueshmërinë e bankave. Në afat të gjatë, pritet që bankimi i qëndrueshëm të bëhet një komponent thelbësor i strategjisë së çdo banke në Kosovë.

Një nga pritshmëritë për të ardhmen e financimit të qëndrueshëm është rritja në integrime. Financimi i qëndrueshëm do të bëhet pjesë integrale e sistemeve kryesore financiare. Ndërsa faktorët ESG fitojnë rëndësi, ata do të integrohen më thellë në vendimet për investime, vlerësimet e rrezikut dhe praktikat e qeverisjes së korporatave në të gjithë sektorët e ekonomisë.

Një aspekt tjetër do të jetë standardizimi dhe rregulloret. Do të ketë përpjekje për të vendosur standarde të përbashkëta dhe korniza raportuese për financim të qëndrueshëm. Standardizimi do të rrisë krahasueshmërinë dhe transparencën, duke u mundësuar investitorëve dhe palëve të interesit të marrin vendime më të informuara për performancën e qëndrueshmërisë. Në kontekstin tonë lokal, Banka Qendrore e Kosovës ka filluar të punojë drejt zhvillimit të një kornize rregullative gjithëpërfshirëse të përshtatur posaçërisht për bankimin e qëndrueshëm e cila do t’u sigurojë bankave motivimin dhe sigurinë e nevojshme për të integruar qëndrueshmërinë në operacionet e tyre.

Bashkëpunimi dhe ngritja e kapaciteteve është një aspekt tjetër i pritshmërive në lidhje me financimin e qëndrueshëm. Bashkëpunimi ndërmjet bankave, agjencive qeveritare, shoqërisë civile dhe organizatave ndërkombëtare mund të luajë një rol vendimtar në avancimin e bankimit të qëndrueshëm në Kosovë. Iniciativat e përbashkëta mund të nxisin programe për ndërtimin e kapaciteteve, shkëmbimin e praktikave më të mira dhe zhvillimin e ekspertizës ESG brenda sektorit bankar. Në këtë drejtim, Shoqata e Bankave të Kosovës (SHBK) ka ndërmarrë hapa drejt zbatimit të standardeve të ESG-së përmes formimit të një nënkomiteti për Bankim të Qëndrueshëm. Përmes koordinimit midis bankave, bashkëpunimit me organizatat ndërkombëtare dhe anëtarësimit në Rrjetin e Bankimit dhe Financave të Qëndrueshme (SBFN), sektori bankar në Kosovë gradualisht do të përafrohet me standardet globale të qëndrueshmërisë.

Rritja e ndërgjegjësimit të institucioneve financiare dhe publikut të gjerë është jetike për suksesin e bankimit të qëndrueshëm në Kosovë. Pritshmëritë përfshijnë fushata ndërgjegjësuese publike, seminare dhe programe edukative të cilat mund të informojnë klientët për avantazhet e bankimit të qëndrueshëm, duke i inkurajuar ata të zgjedhin shërbime bankare etike dhe të përgjegjshme ndaj mjedisit.

Gjithsesi, teknologjitë inovative do të luajnë një rol jetik në avancimin e financimit të qëndrueshëm. Solucionet digjitale do të mundësojnë analiza më të mira të të dhënave, modelim të rrezikut dhe monitorim të impaktit, duke përmirësuar efektivitetin dhe efikasitetin e strategjive të investimeve të qëndrueshme.

Në përgjithësi, e ardhmja e financimit të qëndrueshëm mbart premtim të madh për të sjellë ndryshime pozitive, për të nxitur praktikat e investimeve të përgjegjshme dhe për të krijuar një ekonomi më të qëndrueshme dhe më të përfshirë globalisht. Bankat që përqafojnë qëndrueshmërinë më herët do të fitojnë një avantazh konkurrues dhe do të tërheqin një bazë klientësh më të ndërgjegjshëm për shoqërinë dhe mjedisin.

Në përpjekje për realizimin e këtyre qëllimeve, sektori bankar jo vetëm që do të sigurojë të ardhmen e tij, por edhe do të kontribuojë për një Kosovë më të qëndrueshme dhe më të përgatitur ndaj sfidave.