Bota është duke kaluar në një tranizicion, nga periudha prej kur Kina ka qenë qendra e vetme e prodhimit dhe shërbimit, që ka plotësuar të gjithë kërkesën globale për furnizim, duke vazhduar drejt hapjes së shumë qendrave të tjera të prodhimit dhe shërbimit të shpërndara nëpër të gjitha kontinentet. Si rrjedhojë, ky proces nuk po kalon pa probleme në arenën globale dhe ka ngjarë të shkaktojë tension midis Kinës dhe botës perëndimore, të udhëhequr nga Shtetet e Bashkuara.
Konflikti tregtar midis dy ekonomive më të mëdha në botë, SHBA-së dhe Kinës, është bërë kryefjalë prej disa vitesh tashmë. ‘Luftërat tregtare’ të vazhdueshme karakterizohen nga tarifat e palëvizshme dhe barrierat e reja tregtare, të cilat kanë efekte të thella në ekonominë globale. Pasojat po vërehen në mënyrë të dukshme edhe në rajonin e Ballkanit, ku këto efekte po sjellin sfida, por edhe mundësi të reja. Nëse Bota do të shndërrohet në një sistem prodhimi dhe shërbimi me shumë qendra, kjo tingëllon më shumë si një mundësi sesa një problem për vendet e tjera, përveç Kinës dhe partnerëve të saj të ngushtë tregtarë. Kjo është arsyeja pse do të ketë një efekt global të këtij procesi tranzicioni. Le të shqyrtojmë së pari efektet e mundshme globale dhe më pas efektet në rajonin e Ballkanit.
Ndikimi global i luftës tregtare SHBA-Kinë:
Lufta tregtare midis SHBA-së dhe Kinës ka qenë burim i pasigurisë së madhe ekonomike globale. Ajo kërcënon zinxhirët globalë të furnizimit dhe ka potencialin të prishë flukset tregtare në mbarë botën, duke çuar përfundimisht në një ngadalësim të rritjes ekonomike globale. Banka Botërore, për shembull, ka paralajmëruar se luftërat tregtare mund të shkaktojnë një rënie të konsiderueshme në tregtinë globale dhe mund të çojnë në një rënie për ekonominë botërore. Përpos kësaj, ndikim të madh ka pasur edhe pandemia COVID – 19, gjë që ka rritur frikën dhe ka përshpejtuar lëvizjet strategjike të SHBA-së dhe aleatëve të saj.
Për më tepër, lufta tregtare SHBA-Kinë, ka çuar në luhatje në çmimet globale të mallrave, duke përfshirë burimet kryesore si nafta dhe metalet. Kjo ka pasur një efekt negativ në vendet që varen shumë nga eksportimi i këtyre mallrave. Për më tepër, ngadalësimi ekonomik në Kinë për shkak të luftës tregtare, mund të zvogëlojë kërkesën për import të mallrave, duke prekur vendet që mbështeten shumë në tregjet kineze. Si rezultat i kësaj, parashikohet edhe një rritje e inflacionit global, i cili tashmë veç ka filluar të ndodhë. Kjo ka të ngjarë të imponojë një efekt të dyfishtë në mundësinë e recesionit dhe rënien e kërkesës në mbarë botën.
Ndikimi në rajonin e Ballkanit:
Rajoni i Ballkanit, me peizazhin e tij kompleks ekonomik dhe politik, nuk është imun ndaj këtyre tensioneve tregtare globale. Si një rajon që varet dukshëmnga tregtia, ngadalësimi i mundshëm ekonomik në Evropë dhe botë, mund të ketë pasoja serioze.
Si rezultat i ngadalësimit të ekonomisë kineze edhe ekonomia e shteteve të Ballkanit të cilat varen nga mallrat eksportuese, mund të goditet nga rënia e çmimeve. Dhe për më tepër, përderisa pothuajse të gjitha vendet e Ballkanit po punojnë drejt integrimit në BE, efektet e luftës tregtare SHBA – Kinë patjetër që do të ndikojnë edhe në ekonominë e këtyre shteteve, qoftë ajo në mënyrë direkte apo indirekte.
Mundësitë e mundshme për NMVM-të në Kosovë:
Megjithatë, nuk janë të gjitha lajmet e këqija. Lufta tregtare mund të sjellë gjithashtu mundësi të reja për rajonin e Ballkanit. Për shembull, bizneset që kërkojnë të zgjerojnë zinxhirët e tyre të furnizimit larg Kinës, për të shmangur tarifat e SHBA-së, mund të kërkojnë të investojnë në vendet e rajonit të Ballkanit. Kjo mund të sjellë potencialisht mundësi të reja ekonomike, si rritja e investimeve të huaja direkte dhe krijimi i vendeve të punës. Nga ana tjetër, kjo do të rezultojë që më shumë NMVM të krijohen, ndërsa ato ekzistuese të rriten më shpejt në Kosovë.
Për më tepër, rajoni i Ballkanit mund ta përdorë këtë si një mundësi për të nxitur tregtinë e vet ndër rajonale. Pasiguria ekonomike mund të ofrojë shtysë që vendet në rajon të punojnë së bashku për të reduktuar barrierat tregtare mes tyre, duke zbutur potencialisht disa nga ndikimet e luftës tregtare SHBA-Kinë. Kyproces ka dhe do të ketë plot mundësi për NMVM-të e gatshme për të plotësuar kërkesat në rajon.
Ka disa shtete aleate të SHBA-së në rajonin e Ballkanit dhe Kosova është në vijën e parë në këtë drejtim dhe luftërat tregtare do të sillnin më shumë përfitime sesa vështirësi. Nëse zinxhiri i furnizimit ndërmjet Evropës dhe Kinës prishet, kjo mund të çojë në një përfitim tjetër të mundshëm për Kosovën, si një vend pranë Evropës dhe që posedon disa epërsi për të qenë një ndër furnizuesit e Evropës.
Konkluzioni:
Në fund, lufta tregtare SHBA-Kinë paraqet sfida të rëndësishme dhe mundësi potenciale për NMVM-të në Kosovë. Është thelbësore që pronarët dhe menaxherët e kompanive në Kosovë t’i kuptojnë këto dinamika dhe të pozicionojnë strategjitë e tyre për të zbutur ndikimet negative dhe për të përfituar potencial nga çdo mundësi që do të krijohej.
Në fund të fundit, çelësi për NMVM-të e Kosovës, si për shumë vende të rajonit, do të jetë përshtatshmëria. Politikë bërësit dhe bizneset duhet të qëndrojnë të informuar për zhvillimet në luftën tregtare SHBA-Kinë dhe të jenë të gatshëm të përshtatin strategjitë e tyre përderisa situata evoluon. Pavarësisht nga pasiguria, ata që mund të përshtaten dhe të përtërijnë në këto kohë sfiduese mund ta gjejnë veten duke dalë më të fortë në anën tjetër.
GURU Akademi
