Ekonomia botërore bashkë me ekonominë tonë lokale në Kosovë ka kohë që po përballen me rritje të indeksit të çmimeve. Sikur kjo të mos mjaftonte, shpërthimi i luftës Rusi-Ukrainë i rriti akoma më shumë çmimet e energjisë dhe kostot e logjistikës. Inflacioni nuk është term i panjohur për ne; ballafaqimi me të na është sikur ri takimi me dikë që e njohim por ka kohë që nuk e kemi parë dhe që është antipatik. Sido që të jetë, është koha që kompanitë pa marr parasysh madhësinë, e në veçanti ndërmarrjet mikro, të vogla, dhe të mesme (NMVM), të mësohen të jetojnë me inflacionin.

Në ekonomitë të cilat përballen me një shkallë të caktuar inflacioni, efekti i këtij të fundit vërehet direkt në kosto dhe çmime. Në fakt, kjo është vetëm maja e ajsbergut sepse efektet më të mëdha gjenden nën ajsberg. Megjithatë, tema e këtij artikulli kufizohet brenda nevojave për dhe menaxhimit të kapitalit qarkullues për NMVM-të nën presionin e inflacionit. Në periudhat e inflacionit, ndërmarrjet e vogla fillojnë të kenë probleme me kapitalin qarkullues për shkak të mungesës së një qasjeje profesionale të menaxhimit financiar. Arsyeja kryesore ka të bëjë me rritjen e shpejtë të kostove dhe e çmimeve, të cilat nuk përcillen nga NMVM-të. Nevoja për kapital qarkullues shtesë nuk vihet re derisa të bëhet problem thelbësor për shumicën e kompanive të vogla.

Në mënyrë që t’i kuptojmë efektet e inflacionit në kapital qarkullues, fillimisht duhet t’i rendisim dhe të kujtojmë komponentët kryesorë të nevojës për kapital qarkullues që ka një NMVM e zakonshme. Më poshtë jepen shpjegimet për secilin nga këto komponentë:

1. Stoqet: Ndërmarrjet e vogla mbajnë gjithmonë në magazinat e tyre një sasi të lëndës së parë (të vogël ose të madhe), gjysmë-produkteve, produkteve/mallrave dhe materialeve harxhuese. Për kompanitë tregtare, kalkulimi i elementeve të lartpërmendura për nevoja të kapitalit qarkullues është më i thjeshtë. Kjo për faktin se llogaritja  e stoqeve bazohet vetëm në mallin që ndodhet në depo. Mirëpo në përgjithësi, jo e gjithë sasia e stoqeve blihet me para të gatshme, një pjesë blihet përmes borxhit ndaj furnitorëve. Pjesa e mbetur e stoqeve që nuk mbulohet me borxh paguhet me para të gatshme. Si rezultat, kjo pjesë e stoqeve që paguhet përmes burimeve vetanake të kompanisë merret parasysh në llogaritjen e nevojës për kapital qarkullues dhe është përbërësi i parë i kapitalit qarkullues.
2. Të hyrat e arkëtueshme nga klientët: Shitjet me këste, shitjet në llogari, ose të hyrat të cilat realizohen pas ofrimit të shërbimit janë në të vërtetë kredi të alokuara për klientët. Një mënyrë tjetër për të shprehur këtë aktivitet është rezervimi i një pjese të kapitalit të kompanisë për klientët. Për këta zëra kompania duhet të lejoj keshin i cili përbën një pjesë tjetër të nevojës për kapital qarkullues të biznesit. Një qasje e thjeshtë për llogarite të nevojës për kapital qarkullues është marrja parasysh e hendekut mesatar ndërmjet kushteve të blerjeve dhe shitjeve. Kjo është arsyeja pse një analizë e detajuar e stoqeve nuk është e nevojshme në këtë rast.
3. Shpenzimet e përgjithshme: Çdo biznes është i detyruar të paguajë disa kosto fikse dhe të përgjithshme gjatë hendekut kohor midis kushteve të mbledhjes dhe pagesës, siç u shpjegua më sipër. Domethënë, një sasi e kapitalit duhet të rezervohet për listën e pagave, qiranë, energjinë elektrike dhe shpenzimet e tjera të komunalive. Dhe ky është komponenti i tretë i kapitalit qarkullues.
4. Rezerva e emergjencës: Ekziston nevoja për disa rezerva të paparashikuara në raste të rreziqeve dhe krizave të pallogaritura për një biznes të shëndoshë dhe të qëndrueshëm. Kjo rezervë shërben për të rritur qëndrueshmërinë e biznesit ndaj të papriturat.

Është e qartë se inflacioni  i ka prekur dhe ka pasur një efekt rritjeje në katër komponentët që u cekën më lartë si rezultat i rritjes së kostove në ekonomitë me inflacion në rritje. Si rrjedhojë, kjo kthehet në një rritje të nevojës për kapital qarkullues. Për shembull, rritja e kostos së stoqeve do të rrisë vlerën totale të stoqeve dhe paratë që duhet të rezervohen për të. Përkatësisht do të ketë një rritje të të arkëtueshmeve nga klientët. Rritjet e përgjithshme të çmimeve do të çojnë në një rritje të shpenzimeve të përgjithshme për shkak të rritjes së energjisë, listës së pagave dhe shpenzimeve të tjera. Ndërkohë që çdo komponent i kapitalit qarkullues është në rritje, rritet edhe nevoja për rezervë emergjente. Në fakt, ky është efekti i ashtuquajtur i topit të borës i cili përfundimisht rrit nevojën për kapital qarkullues. Nevoja për kapital qarkullues të NMVM-ve në vendin tonë është gjithashtu në rritje, pasi e njëjta nevojë këto ditë po përjetohet edhe në pjesën tjetër të botës.

Në fazën fillestare të rritjes së çmimeve inflacioni prodhon edhe një tjetër efekt i cili ka të bëjë me rritjen e profitabilitetit përmes transferimit të stoqeve aktuale (vlera e të cilave rritet nga efekti i inflacionit) në para. Ky profitabilitet në fakt është një iluzion dhe është rezultat i rritjes së përgjithshme të indeksit të çmimeve. Në fillim biznesi mund të perceptojë se po gjeneron fitim të lartë duke i shitur stoqet me çmime të larta kur inflacioni sapo ka filluar. Mirëpo në afat të gjatë ajo që ka më shumë gjasë të ndodhë është që biznesi nuk do të jetë në gjendje të zëvendësojë sasi më të larta të stoqeve sesa niveli i mëparshëm.

Është po ashtu e rëndësishme të trajtohet çështja se si rritja e kostove reflektohet në rritje të çmimeve për produktet/shërbimet e NMVM-ve. Nëse një NMVM është në gjendje të reflektojë rritjen e kostove në çmimet që ata i ofrojnë, atëherë rritja e nevojës për kapital qarkullues mund të mbulohet nga diferenca e marzhave të shitjes dhe blerjes. Megjithatë, mbulimi i nevojës për kapital qarkullues shtesë përmes marzhës ekzistuese të fitimit nuk është gjithmonë i sigurt. Në këtë rast krijohet një problem i cili kërkon zgjidhje ose duke injektuar para në biznes ose duke rritur detyrimet e pagueshme të kompanisë. Skenari më i keq është nëse një NMVM nuk është në gjendje të reflektojë rritjen e kostos në çmime. Në këtë rast, e ardhmja nuk është i edhe aq premtuese për këto biznese.